| ชื่อสมุนไพร | ว่านพระฉิม |
| ชื่อวิทยาศาสตร์ | Dioscorea bulbifera L. |
| ชื่อวงศ์ | Dioscoreaceae |
| ชื่อท้องถิ่น | มันขมิ้น ว่านสามพันตึง (ภาคกลาง) มะมู หำเป้า (ภาคเหนือ) มันอีลุ้ม (จันทบุรี) มันอีโม้ (สุโขทัย) อีรุมปุมเป้า (ปราจีนบุรี) มันกะทาด (นครราชสีมา) มันหลวง (ประจวบคีรีขันธ์) มันเสิน มันตกเลือด (นครศรีธรรมราช) |
| ชื่อสามัญ |
| ลักษณะทาง พฤกษศาสตร์ |
| เป็นพืชไม้ล้มลุก มีหัวอยู่ใต้ดิน ใบทรงกลม |
| พืชวัตถุ (เลือก) |
| ข้อมูลลักษณะทาง พฤกษศาสตร์ |
| ไม้เถาล้มลุก เลื้อยพาดพันต้นไม้อื่น ลำต้นกลมเกลี้ยง เถาเลื้อยแบบหมุนเวียนซ้าย มีหัวอยู่ใต้ดินขนาดใหญ่ และเกิดหัวขนาดเล็กชนิด bulbil ที่ซอกใบ รูปทรงกลม ขนาดประมาณ 0.6-2.5 เซนติเมตร อาจกว้างได้ถึง 13 เซนติเมตร มีลักษณะคล้ายผล มีปุ่มปมที่ผิว ผิวนอกสีน้ำตาลปนเทาซีด เมื่อฝานออกเนื้อภายในมีสีเหลืองส้ม หัวใต้ดินโป่งนูนเป็นลูกๆ โดยเชื่อมติดกันที่โคนต้น ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ รูปหัวใจ ปลายใบเรียวแหลม โคนใบเว้ามน กว้าง 5-20 เซนติเมตร ยาว 7-25 เซนติเมตร แผ่นใบบาง ขอบใบเรียบ แผ่นใบเรียบ เส้นใบหลักออกมาจากจุดเดียวกันที่ฐานใบ ก้านใบยาว 2.5-12 เซนติเมตร เป็นเหลี่ยมคล้ายปีก หลังใบสีเขียวเป็นมัน ท้องใบสีอ่อนกว่า เส้นใบข้าง 5-8 คู่ เส้นย่อยเรียงตัวตามขวางแบบขั้นบันได ดอกแยกเพศอยู่คนละต้น ออกที่ซอกใบ เป็นช่อยาว ดอกมีขนาดเล็ก ดอกตัวผู้ออกเป็นช่อเชิงลด ห้อยลง ยาว 5-13 เซนติเมตร ออกเป็นกลุ่มบนแกน บางครั้งอาจพบช่อแยกแขนง เกสรเพศผู้ 6 อัน ดอกสีขาวออกเขียวอ่อน มีกลิ่นหอม กลีบดอกมี 6 กลีบ เรียงเป็น 2 ชั้น ดอกตัวเมีย ออกเป็นช่อเชิงลด ยาว 10-20 เซนติเมตร ดอกคล้ายดอกตัวผู้ ผลแบบแคปซูล รูปขอบขนาน กว้าง 1-1.5 เซนติเมตร ยาว 2 เซนติเมตร เมล็ดมีปีกที่ฐาน พบที่ระดับน้ำทะเล 1,000-2,000 เมตร ออกดอกราวเดือนกรกฎาคมถึงกันยายน |
| สรรพคุณ |
| หัวใต้ดิน ทำให้สุกรับประทานได้ เป็นยาขับปัสสาวะ แก้บิด แก้ลำไส้อักเสบ แก้ริดสีดวงทวาร บำรุงธาตุ แก้น้ำเหลืองเสีย ขับพยาธิ เจริญอาหาร แก้ปวดท้อง ท้องย้อย เป็นยาขม ยาเย็น ขับน้ำนม หรือหั่นเป็นแผ่นบางๆ ใช้ปิดแผล แก้อักเสบ |
| ส่วนที่ใช้เป็นยา |
| ราก หัว หัวสด ใบเเละยอดอ่อน |
| ข้อมูลสรรพคุณ |
| ชาวเขาใช้ ราก ตำเป็นยาพอกแก้สิว ฝ้า ไฝ หัว ฝานตากแห้ง ปรุงเป็นอาหารแป้ง และกินเป็นยาแก้โรคกระเพาะ หัวสด นำมาทุบแล้วนำไปใส่แผลให้สุนัข ใบและยอดอ่อน กินเป็นผักสด หรือผักลวก หัวย่อยเผาไฟกินเนื้อในเป็นอาหาร |
| www.phargarden.com |